อาการ ท้องเสีย ที่หลายๆ คนอาจสงสัย ว่าทำไมเรากินอาหารแบบเดิมทุกวัน แต่มาวันหนึ่งเกิดได้ ที่มาของอาการคืออะไร? แล้วเราจะดูแลรักษาอย่างไรวันนี้เภสัชกรมีคำตอบค่ะ

ท้องเสีย หรือโรคอุจจาระร่วง (diarrhea) คือ การถ่ายอุจจาระที่มีลักษณะเหลวมากกว่า 3 ครั้งต่อวัน หรือการถ่ายอุจจาระที่เป็นน้ำ มีมูกเลือดปนมากกว่า 1 ครั้ง ก็จัดว่าเป็นอาการ ท้องเสีย ซึ่งนอกจากอุจจาระที่เหลวแล้ว ผู้ที่มีโรคอุจจาระร่วงอาจมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดบิดเกร็งท้อง หรือมีไข้

“เมื่อมีอาการ ท้องเสีย ภาวะขาดน้ำและสูญเสียเกลือแร่คือปัจจัยสำคัญที่อาจทำให้เสียชีวิตได้” โดยภาวะขาดน้ำสังเกตได้จากอาการกระหายน้ำมาก ปัสสาวะน้อย มีสีเหลืองเข้มจัด ปากแห้ง ลิ้นแห้ง ผิวแห้ง และเมื่อมีภาวะขาดน้ำรุนแรงจะทำให้มีอาการวิงเวียน มึนงง กระสับกระส่ายและอาจทำให้เกิดภาวะช็อคได้

สาเหตุของโรคอุจจาระร่วง

ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่

การติดเชื้อโรค ไม่ว่าจะเป็นเชื้อแบคทีเรีย เชื้อโปรโตซัว เชื้ออะมีบา หรือแม้กระทั่งเชื้อไวรัส โดยจะมีอาการถ่ายเหลว มีไข้ อาจมีมีมูกเลือดปนมากับอุจจาระที่มีกลิ่นเหม็นผิดปกติคล้ายหัวกุ้งเน่า
อาหารเป็นพิษ จากการที่รับประทานอาหารที่ปนเปื้อนสารพิษ โดยจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ร่วมกับมีอาการถ่ายเหลว
การที่ไม่สามารถย่อยอาหารบางชนิดได้ เช่น คนที่ไม่สามารถย่อยแลคโตสที่อยู่ในนมวัว จึงทำให้มีอาการถ่ายเหลวเมื่อดื่มนม
การรับประทานอาหารบางประเภท เช่น สารทดแทนความหวานที่มีในเครื่องดื่มหรืออาหารต่างๆ
การรับประทานยาบางประเภท เช่น ยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียชนิดออกฤทธิ์กว้าง ที่จะไปฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ช่วยปรับสมดุลทำให้มีอาการ ท้องเสีย ได้
การทำงานของระบบทางเดินอาหารและลำไส้ที่ผิดปกติ

การป้องกัน

การเลือกรับประทานอาหารที่ถูกสุขอนามัย เป็นปัจจัยสำคัญที่จะป้องกันไม่ให้เกิดอาการ ท้องเสีย โดยควรเลือกรับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ ล้างผักและผลไม้สดให้สะอาดก่อนรับประทาน หลีกเลี่ยงการทานเนื้อสัตว์ดิบ ของหมักดอง รวมถึงผลิตภัณฑ์จากนมในกรณีที่ไม่สามารถย่อยแลคโตสในนมได้

นอกจากนี้การล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหารทุกครั้ง ก็สามารถป้องกันการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสาเหตุได้

การปฏิบัติตัวเมื่อมีอาการ

จิบเกลือแร่บ่อยๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำและเกลือแร่ โดยต้องเลือกรับประทานเกลือแร่ที่เหมาะสำหรับอาการ ท้องเสีย โดยเฉพาะ เนื่องจากถ้าใช้เกลือแร่สำหรับออกกำลังกายที่มีปริมาณน้ำตาลที่มาก หรือ การดื่มครั้งละมากๆ อาจจะทำให้อาการแย่ลงได้เช่นกัน
รับประทานผงถ่าน หรือยาที่ช่วยดูดซับสารพิษและน้ำในลำไส้ ที่จะทำให้อุจจาระมีลักษณะแข็งขึ้น ช่วยบรรเทาอาการได้
ถ้ามีอาการไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดบิดเกร็งท้อง อ่อนเพลียมาก หรือมีมูกเลือดปนมากับอุจจาระ ให้รีบปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เพื่อที่จะได้เลือกจ่ายยาที่เหมาะสมกับอาการ