ส่งฟรี! ที่เซเว่นอีเลฟเว่นทุกสาขา
ค้นหาสาขา
เป็นที่เข้าใจกันดีว่า ประเทศไทยคือประเทศเมืองร้อน ที่เมื่อเข้าสู่ฤดูร้อนนอกจากความไม่สบายตัวจากอากาศที่ร้อนจัดแล้ว อากาศร้อนยังส่งผลต่อสุขภาพของเราอีกด้วย ไม่ว่าจะเป็น โรคท้องผูก ท้องร่วง โรคบิด และอีกหนึ่งโรคหน้าร้อน ที่หลายคนเป็นคือ โรคฮีทสโตรก ที่มักเกิดกับคนที่ทำงานหรือทำกิจกรรมกลางแจ้ง ซึ่งใครที่เป็นโรคนี้แล้วรักษาไม่ทันอาจร้ายแรงถึงขั้นพิการหรือเสียชีวิต
ในบทความนี้ ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส จะพาทุกคนมาทำความรู้จักว่าโรคฮีทสโตรก คืออะไร มีอาการอย่างไร แล้วการปฐมพยาบาลผู้ป่วยโรคนี้ต้องทำอย่างไร ถ้าพร้อมแล้วไปติดตามอ่านกันได้เลยค่ะ
ทำความรู้จักกับ โรคฮีทสโตรก
โรคฮีทสโตรก(Heatstroke) หรือ โรคลมแดด เป็นภาวะที่เกิดจากร่างกายที่เกิดอุณหภูมิที่สูงเกินไป โดยมักเกิดเมื่ออุณหภูมิร่างกายสูงถึง 40 องศาเซลเซียสหรือมากกว่านั้น โดยมักเกิดจากการทำงานกลางแจ้ง การออกกำลัง การใช้กำลังที่หนักเกินไป ซึ่งส่งผลให้เกิดอันตรายจากอวัยวะส่วนต่าง ๆ เช่น หัวใจ สมอง หรือกล้ามเนื้อ เป็นต้น
อันตรายจากโรคฮีทสโตรก คือ ทำให้ผู้ป่วยหมดสติ ชัก หากผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงทีอาจทำให้พิการหรือร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
อาการของ โรคฮีทสโตรก
การสังเกตว่าเราเสี่ยงเป็น อาการฮีทสโตรกหรือไม่ สามารถตรวจเช็กได้จากอาการต่อไปนี้
- ตัวร้อน อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น
- มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปอย่างฉับพลัน เช่น หงุดหงิด สับสน พูดไม่รู้เรื่อง เป็นต้น
- เกิดภาวะ หัวใจเต้นเร็ว
- ปวดหัว วิงเวียนศีรษะ
- คลื่นไส้อาเจียน
- เกิดผื่นแดงขึ้นตามผิวหนัง
ใครบ้างที่มีปัจจัยเสี่ยงให้เกิด โรคฮีทสโตรก
สำหรับปัจจัยที่ทำให้เสี่ยงต่อการเป็นโรคฮีทสโตรก สามารถเกิดได้จากปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้
- เด็กหรือผู้สูงอายุ เช่น เด็กเล็ก ที่มีอายุน้อยกว่า 5 ปี เนื่องจากระบบประสาทส่วนกลางยังพัฒนาไม่เต็มที่ และผู้สูงอายุที่ระบบประสาทส่วนกลางจะเสื่อม ทำให้ทั้งสองวัยนี้เสี่ยงต่อการเป็นโรคฮีทสโตรกมากกว่าคนอื่น
- คนที่มีโรคประจำตัวหรือมีประวัติเป็นโรคลมแดด เช่น คนที่มีประวัติเป็น โรคอ้วน โรคหัวใจ โรคปอด โรคความดันโลหิตสูง
- คนที่ใช้กลุ่มยาที่มีคุณสมบัติขับปัสสาวะ หรือทำให้หลอดเลือดหดตัว เนื่องจากยารักษาโรคบางประเภทจะมีฤทธิ์ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำ ทำให้การควบคุมอุณหภูมิร่างกายผิดปกติ
- คนที่ทำงานสัมผัสอากาศร้อน หรือตากแดดเป็นเวลานาน เช่น คนที่ทำงานก่อนสร้าง ทำงานกลางแจ้งเป็นเวลานาน ทำให้ร่างกายต้องรับอุณหภูมิที่ร้อนจัดเป็นเวลานาน
- คนที่ออกกำลังกายที่ใช้กำลังเยอะ ๆ เป็นเวลานาน เช่น คนที่ฝึกทหาร วิ่งมาราธอน หรือเล่นกีฬากลางแจ้ง เป็นต้น
- คนที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากเครื่องดื่มประเภทนี้มีฤทธิ์ทำให้หัวใจให้สูบฉีดเลือดเร็วขึ้น ความดันสูงขึ้น หัวใจเต้นแรงขึ้น ประกอบกับเมื่อเจออากาศร้อนจัดทำให้เสี่ยงต่อการช็อก และเสียชีวิตได้
เมื่อเรารู้แล้วว่าใครบ้างที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคฮีทสโตรก แต่สิ่งที่ขาดไม่ได้ต่อมาคือการเข้าใจแนวทางรักษาและปฐมพยาบาล ซึ่งในส่วนถัดไปเราจะพูดถึงวิธีปฐมพยาบาลคนเป็นฮีทสโตรกว่าต้องทำอย่างไรบ้าง
วิธีปฐมพยาบาลคนเป็นฮีทสโตรก
การปฐมพยาบาลฮีทสโตรกสิ่งแรกที่ต้องทำคือ การทำให้ผู้ป่วยอุณหภูมิลดลง เช่น ให้รีบพาผู้ป่วยเข้าที่ร่มโดยเร็ว จัดท่าทางโดยให้ผู้ป่วยนอนหงาย ยกขาสูง จากนั้นให้ใช้น้ำแข็งประคบตามร่างกาย เมื่อผู้ป่วยเริ่มรู้สึกตัว ควรให้ดื่มน้ำเกลือเพื่อเป็นการทดแทนน้ำในร่างกายที่สูญเสียไป
กรณีที่เป็นวิธีแก้ฮีทสโตรกสำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะความรู้สึกตัวที่ผิดปกติ ควรทำการตรวจชีพจรของผู้ป่วยว่ามีการหายใจผิดปกติหรือไม่ หากพบว่าอัตราการเต้นของหัวใจเร็วผิดปกติ ให้รีบทำการ CPR และโทรแจ้ง 1669 เพื่อส่งตัวผู้ป่วยเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลโดยเร็ว
ป้องกันตัวเองอย่างไรจากอาการฮีทสโตรก
การดูแลตัวเองจากโรคฮีทสโตรก ในช่วงหน้าร้อนจัดของประเทศไทย สามารถทำได้ด้วยวิธีป้องกันฮีทสโตรกง่าย ๆ ดังนี้
1.ดื่มน้ำเยอะ ๆ
สำหรับใครที่ต้องทำงานหรือกิจกรรมกลางแจ้ง การดื่มน้ำเยอะ ๆ จะช่วยลดโอกาสเป็นฮีทสโตรกได้ เนื่องจากหน้าร้อนทำให้เหงื่อออกง่ายมากยิ่งขึ้น ยิ่งเสียเหงื่อออกไปมากเท่าไหร่ ร่างกายก็ยิ่งเสียน้ำมากขึ้น ดังนั้นควรดื่มน้ำให้ได้อย่างน้อยวันละ 8 แก้ว หรือมากกว่านั้นเพื่อเพิ่มความชุ่มชื่นให้ร่างกาย
2.สวมใส่เสื้อผ้าสีสว่างและระบายอากาศได้ดี
การเลือกสวมใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี นอกจากจะลดความอับชื้น ยังช่วยลดโอกาสเป็นฮีทสโตรก เช่น การเลือกเสื้อผ้าที่มีเนื้อผ้าบาง หรือผ้าที่มีเทคโนโลยีช่วยระบายความอับชื้นในอากาศ นอกจากนี้ควรเลือกสีของเสื้อที่เป็นโทนสีสว่าง เช่น สีขาว สีชมพู สีฟ้า หรือสีเหลือง เนื่องจากเป็นสีที่ช่วยสะท้อนแสงได้ดีกว่าเสื้อผ้าสีทึบ
3.หลีกเลี่ยงทำกิจกรรมกลางแจ้งเป็นเวลานาน
ใครที่ชอบวิ่ง หรือเล่นกีฬากลางแจ้ง ควรหลีกเลี่ยงทำกิจกรรมเหล่านี้ในช่วงเวลาที่ร้อนจัด อาจเปลี่ยนเวลาในการทำกิจกรรมเป็นช่วงเย็นหรือเช้ามืดแทน
4.ทาครีมกันแดดที่มีส่วนผสมของ SPF 15
อีกหนึ่งวิธีป้องกันโรคฮีทสโตรก ด้วยการสร้างความชุ่มชื้นให้กับผิว เนื่องจากการทาครีมกันแดดนอกจากจะเพื่อป้องกันผิวเสียจากแสงแดด ทั้งนี้ควรใช้ครีมกันแดดที่มีค่า SPF 15 จะช่วยในการป้องกันรังสี UV ที่เป็นอันตรายได้สูงถึง 93%
ภาวะแทรกซ้อนจาก โรคฮีทสโตรก
โรคฮีทสโตรกนอกจากทำให้เกิดอาการไม่สบายต่อร่างกายแล้ว หากผู้ป่วยอยู่ในภาวะอุณหภูมิร่างกายสูงเป็นเวลานานยังอาจทำให้เกิดอาการหลังเป็นฮีทสโตรก เป็นภาวะแทรกซ้อนต่ออวัยวะต่าง ๆ เช่น
- สมอง: ทำให้เกิดภาวะสมองบวม ทำให้เกิดอาการชักเกร็ง หมดสติ ร้ายแรงอาจทำให้เซลล์สมองเสียหายถาวร
- หัวใจและหลอดเลือด: ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น หัวใจเต้นผิดปกติ ความดันโลหิตต่ำ ร้ายแรงอาจทำให้หัวใจวายถึงขั้นเสียชีวิตได้
- กล้ามเนื้อ: เสี่ยงต่อการเกิดตะคริว หรือ เกิดภาวะกล้ามเนื้อสลายของกล้ามเนื้อโครงร่าง (Rhabdomyolysis)
- ตับ: การสูญเสียน้ำของร่างกาย ทำให้เลือดไปเลี้ยงตับน้อยลง เสี่ยงต่อการเกิดภาวะตับวาย
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ โรคฮีทสโตรก
Q: ฮีทสโตรกต่างกับสโตรกอย่างไร?
A: ฮีทสโตรกเป็นภาวะที่ร่างกายมีอุณหภูมิที่สูงเกินไป จนระบบภายในร่างกายทำงานผิดปกติ ส่วน สโตรก คือ อาการหลอดเลือดในสมองตีบ แตก หรือตัน ทำให้ร่างกายเกิดการ ชา ปากเบี้ยว ลิ้นแข็ง หรือการทรงตัวผิดปกติ ทั้งนี้หากเกิดอาการเสี่ยงทั้งสองโรค ควรได้รับการรักษาโดยด่วน เพราะไม่เช่นนั้นอาจทำให้พิการ หรือเสียชีวิตได้
Q: การเป็นฮีทสโตรก ส่งผลต่อร่างกายระยะยาวหรือไม่?
A: การเป็นฮีทสโตรกแล้ว ถึงแม้จะรักษาจนหายดี แต่อาจส่งผลกระทบต่อร่างกายในระบบต่าง ๆ ที่แทรกซ้อนตามมา เช่น เกิดปัญหาการทรงตัว มีปัญหาเรื่องความจำ หรือการทำงานของอวัยวะภายใน เช่น ตับ ไต ที่ผิดปกติไปจากเดิม ซึ่งหากพบว่าร่างกายเกิดภาวะที่ผิดปกติควรรีบพบแพทย์เพื่อรักษาอย่างถูกต้อง
Q: สามารถใช้ผ้าชุบน้ำ ปฐมพยาบาลผู้ป่วยโรคฮีทสโตรก ได้หรือไม่?
A: การดูแลผู้ป่วยฮีทสโตรก สามารถใช้ผ้าชุบน้ำในการปฐมพยาบาลได้ แต่อาจไม่ค่อยได้ผล เท่ากับการใช้น้ำแข็งประคบ ในกรณีที่ใช้ผ้าชุบน้ำนั้น ให้เช็ดตัวผู้ป่วยแบบเดียวกับคนที่เป็นไข้ โดยเช็ดสวนขึ้นมาทางหัวใจ
สรุป
โรคฮีทสโตรกถือว่าเป็นอีกโรคในฤดูร้อน ที่ทุกคนควรระวัง เพราะนอกจากจะเป็นโรคที่ส่งผลต่อร่างกายและระบบภายในร่างกายต่าง ๆ แล้ว หากได้รับการรักษาไม่ทันท่วงที อาจส่งผลเสียระยะยาวต่อสุขภาพได้ ซึ่งทางที่ดีควรป้องกันตัวเอง ด้วยการสวมเสื้อผ้าที่ระบายอากาศ ดื่มน้ำเยอะ ๆ และหลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง
ที่มา:
ฮีทสโตรก (Heat Stroke) อันตรายจากอากาศร้อนที่ไม่ควรมองข้าม จาก งานสื่อสารองค์กร คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
Heatstroke จาก Mayo Clinic
หน้าร้อน ระวังฮีทสโตรก จาก โรงพยาบาลศิริราช
โรคฮีทสโตรก(Heat Stroke) หรือโรคลมแดด จาก กรมประชาสัมพันธ์
อัปเดตและติดตามสาระสุขภาพดี ๆ จาก ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้ที่
หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่อง สุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ แล้วมาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ
บทความที่เกี่ยวข้อง
