โรคท้องร่วง คือ อาการถ่ายเหลว ถ่ายเป็นน้ำมากกว่า 3 ครั้งต่อวัน หรือถ้าหากมีอาการถ่ายมีมูกเลือดปนเพียงแค่ 1 ครั้งก็ถือว่าเป็นอาการของ โรคท้องร่วง เช่นกัน นอกจากถ่ายเหลวแล้ว ผู้ป่วยอาจมีอาการอื่น เช่น คลื่นไส้อาเจียน ปวดบิดเกร็งท้อง หรือมีไข้ร่วมด้วย
สาเหตุของ โรคท้องร่วง มีหลากหลาย ได้แก่
- การติดเชื้อจุลินทรีย์ ซึ่งมีได้ทั้งการติดเชื้อไวรัส เช่น Norovirus, Rotavirus ติดเชื้อแบคทีเรีย และการติดเชื้อโปรโตซัว
- สารพิษจากเชื้อแบคทีเรีย (Toxin) ที่เจือปนในอาหาร หรือที่เรียกว่าอาหารเป็นพิษ โดยนอกจากท้องร่วงแล้ว คนที่มีอาการอาหารเป็นพิษมักจะมีอาเจียนมากร่วมด้วย
- ยาบางชนิด เช่น ยาระบาย ยาปฏิชีวนะ ยาบรรเทาอาการปวดข้อ Colchicine หรือยาลดน้ำตาลในเลือด Metformin เป็นต้น
- อาหารที่ทำให้เกิดการระคายเคืองทางเดินอาหาร หรือกระตุ้นการทำงานของทางเดินอาหาร เช่น อาหารรสจัดเป็นต้น
การรักษาอาการท้องร่วง
- จิบเกลือแร่บ่อย ๆ เมื่อมีอาการท้องร่วง ซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดในการชดเชยน้ำที่เสียไป ทั้งจากการอุจจาระและการอาเจียน โดยใช้ผงน้ำตาลเกลือแร่ชนิดสำหรับท้องเสีย (ORS) ละลายในน้ำและจิบบ่อยๆ แทนน้ำ เมื่อมีอาการถ่ายเหลว หรืออาเจียน
- รับประทานยาที่มีฤทธิ์ดูดซับ ที่ช่วยดูดซับสารพิษและทำให้อุจจาระแข็งขึ้น ช่วยลดความถี่ของการถ่ายเหลว เช่น Dioctahedral smectite, ผงถ่าน activated charcoal เป็นต้น
- สามารถใช้ยาบรรเทาอาการอื่นๆ เช่น ยาลดอาการปวดบิดเกร็งท้อง ยาแก้อาเจียน รวมถึงยาที่ช่วยบรรเทาอาการและลดความถี่ในการถ่ายเหลว โดยสามารถหาได้จากร้านขายยา และต้องได้รับคำแนะนำจากเภสัชกรก่อนการใช้ยา เพื่อให้เกิดประโยชน์และความปลอดภัยสูงสุด
- สามารถใช้โพรไบโอติกส์เพื่อช่วยบรรเทาอาการท้องร่วงได้ โดยมีหลักฐานทางวิชาการสนับสนุนประสิทธิภาพของการใช้โพรไบโอติกส์สายพันธุ์ Lactobacillus rhamnosus GG และ Saccharomyces boulardii สำหรับบรรเทาอาการท้องร่วงเฉียบพลันในเด็ก
ทำความรู้จักกับโพรไบโอติกส์
โพรไบโอติกส์ คือจุลินทรีย์มีชีวิต ที่ก่อประโยชน์ในร่างกายมนุษย์ โดยการช่วยสร้างสมดุลเชื้อในร่างกาย นอกจากนี้ยังมีอีกคำที่มักจะมาพร้อมกับโพรไบโอติกส์ คือ “พรีไบโอติกส์” ซึ่งก็คือ น้ำตาลฟรุคโตโอลิโกแซคคาไรด์ ร่วมถึงองค์ประอบอื่นๆ ที่ไม่สามารถย่อยสลายได้ในลำไส้ ทำหน้าที่เป็นอาหารของโพรไบโอติกส์
ในปัจจุบันมีการนำโพรไบโอติกส์มาใช้เสริมฤทธิ์ในการรักษาโรคหลายชนิดอย่างแพร่หลาย ได้แก่ โรคท้องร่วงเฉียบพลัน ท้องร่วงจากการใช้ยาฆ่าเชื้อ นอกจากนี้ยังเริ่มมีการนำโพรไบโอติกส์มาใช้กับโรคอื่นมากขึ้น เช่น โรคผื่นผิวหนังอักเสบ โรคภูมิแพ้ การติดเชื้อแบคทีเรียในลำไส้ และลำไส้แปรปรวน
จุลินทรีย์ที่จัดว่าเป็นโพรไบโอติกส์มีหลากหลายสายพันธุ์ที่มีคุณประโยชน์แตกต่างกันไป หาซื้อได้ง่าย อยู่ในรูปแบบหลากหลายทั้งในรูปแบบอาหารประเภทโยเกิร์ต นมเปรี้ยว รูปแบบยาและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับ โรคท้องร่วง หรือเรื่องสุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ตลอด 24 ชั่วโมง มาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ
- ถนอมพงษ์ เสถียรลัคนา et al. ข้อแนะนำในการรักษาโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันสำหรับเภสัชกรชุมชน. ว.เภสัชศาสตร์อีสาน ปีที่ 14 ฉบับที่ 4 ต.ค.-ธ.ค.
- แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลโรคท้องร่วงเฉียบพลันในเด็ก พ.ศ. 2562
- Maria Kechagia et.al. Health Benefits of Probiotics: A Review. ISRN Nutrition. Vol. 23. 2013