พารา รักษาไม่ได้ทุกโรค

ยาพาราเซตามอล (paracetamol) หรือ อะเซตามิโนเฟน (acetaminophen) เป็นยาแก้ปวดลดไข้ชื่อแรกๆ ที่หลายคนนึกถึง

เมื่อมีอาการปวดต่างๆ จนดูเหมือนว่าสามารถรักษาอาการปวดได้ครอบจักรวาล แต่ที่จริงแล้วยาพาราเซตามอลก็เหมือนยาตัวอื่นๆ ที่มีข้อจำกัดในการใช้งาน มาดูกันว่ายาพาราเซตามอลช่วยรักษาอาการไหนได้หรือไม่ได้อย่างไร

อาการที่ยาพาราเซตามอลรักษาได้ผล

บรรเทาอาการปวดขั้นอ่อนถึงปานกลางเท่านั้น ได้แก่ ปวดศีรษะ ปวดจากข้อเสื่อม ปวดประจำเดือน ปวดกล้ามเนื้อ เคล็ด ขัด ยอก และสามารถลดไข้ได้

อาการปวดที่ยาพาราเซตามอลใช้ได้ผลน้อยหรือไม่ได้ผล

1. อาการปวดขั้นรุนแรง 

เช่นปวดรุนแรงจากแผลผ่าตัดใหญ่ หรือปวดจากมะเร็ง โดยสามารถประเมินระดับความปวดด้วยตัวเองได้ด้วยการให้คะแนนความปวดจาก 0 ถึง 10 ให้เลข 0 แทนความรู้สึกที่ไม่มีอาการปวดเลย เลข 10 แทนความรู้สึกปวดมากที่สุดเท่าที่จะจินตนาการได้ หากประเมินแล้วตัวเลขตกอยู่ในช่วง 7-10 นั่นหมายถึงการมีอาการปวดขั้นรุนแรง การทานยาพาราเซตามอลชนิดเดียว อาจจะไม่สามารถบรรเทาความเจ็บปวดได้แม้จะทานยาเข้าไปเกินขนาดแค่ไหน เพราะฉะนั้นหากมีอาการปวดรุนแรงห้ามทานพาราเซตามอลเกินขนาด และรีบไปพบแพทย์เพื่อรับยาที่เหมาะสมต่อไป 

2. อาการปวดที่มีลักษณะอาการแบบแปลกๆ

เช่น ปวดแสบปวดร้อน เสียวแปลบเป็นพักๆ ปวดเหมือนเข็มเล็กๆ ทิ่มแทง ปวดเหมือนไฟช็อต ปวดร้าวไปที่บริเวณอื่นๆ อาการปวดเหล่านี้อาจบ่งถึงอาการปวดจากการที่เส้นประสาททำงานผิดปกติ ปวดร่วมกับอาการชา หากมีอาการเหล่านี้ควรพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องเพราะหากยังฝืนทานยาพาราเซตามอลเองต่อเนื่องเป็นเวลานาน ก็จะเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกติที่ตับ

3. อาการปวดศีรษะที่เกิดขึ้นบ่อยครั้ง

เช่นปวดศีรษะไมเกรนมากกว่าเดือนละ 3-4 ครั้ง หรือปวดศีรษะจากความเครียดที่มีลักษณะอาการปวดเหมือนศีรษะถูกบีบรัดมากกว่า 15 วันต่อเดือน ไม่ควรทานยาพาราเซตามอล เพราะการใช้ยามากกว่า 15 วันต่อเดือน ต่อเนื่องกันประมาณ 2-3 เดือนจะเพิ่มความเสี่ยงให้เกิด “โรคปวดศีรษะเหตุใช้ยาเกิน” (medication overuse headache) เพราะฉะนั้นหากมีอาการปวดศีรษะบ่อยครั้ง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่ชัดเจนและทำการรักษาต่อไป

กินยาพาราเซตามอลแค่ไหนถึงปลอดภัย

ในผู้ใหญ่ทานยาพาราเซตามอลในหนึ่งวันไม่เกิน 4,000 มิลลิกรัม
โดยปกติควรทานยาพาราเซตามอลขนาด 500 มิลลิกรัม ครั้งละ 1-2 เม็ด ทานทุก 4-6 ชั่วโมง แต่ใน 1 วัน (24 ชั่วโมง) ไม่เกิน 8 เม็ด (4,000 มิลลิกรัม)

ขนาดยาที่แนะนำในผู้ใหญ่นี้ ใช้สำหรับรักษาความปวดเบื้องต้น แนะนำให้รับประทานติดต่อกันไม่เกิน 5 วัน หากจำเป็นต้องใช้นานกว่านี้ควรปรึกษาแพทย์ เพราะการรับประทานติดต่อกันนานเกินไป อาจเป็นพิษต่อตับได้